Passer en winkelhaak

De passer en de winkelhaak zijn misschien wel het meest bekende symbool van de vrijmetselarij. De geopende passer en de winkelhaak zijn terug te vinden op de meeste afbeeldingen.

Een betekenis hiervan kan zijn dat de winkelhaak, een vaste vorm, staat voor het stoffelijke, het vormelijke. De passer, een bewegelijke vorm, staat voor het geestelijke.

In de verschillende graden is de schikking van deze gereedschappen anders. Een symbolische betekenis hiervan is:

  • Eerste of leerling graad: de passer ligt onder de winkelhaak: de geest is nog verborgen in de stof.
  • Tweede of gezellengraad: de passer ligt met één been onder en het andere boven de winkelhaak: de geest krijgt macht over de stof.
  • Derde of meestergraad: de passer ligt op de winkelhaak: de geest regeert over de stof.

Iedere vrijmetselaar is vrij om zijn eigen interpretatie hieraan te geven.

Niet iedere passer en winkel die op een gevel staat is gerelateerd aan de vrijmetselarij. Ook in de bouwgilden wordt dit gebruikt. Bijvoorbeeld op het St. Jans Gilde huis is deze gerelateerd aan het beroep van de Architect. Maar op de gevel van Het Rooien schilt is deze wil gerelateerd aan de vrijmetselarij.

Schootsvel

Een typisch kledingstuk voor de vrijmetselarij is het schootsvel. Het is een afgeleide van het schort dat de werklieden droegen om zichzelf te beschermen. Middeleeuwse steenkappers droegen dit om zichzelf te beschermen. In de symbolische geschiedenis van de vrijmetselarij is dit overgenomen en na verschillende fasen geëvolueerd naar het huidige schootsvel.

De eerste schootsvellen waren zeer eenvoudige ledereen exemplaren. In de 18de eeuw werden deze rijk gedecoreerd. In verschillende musea zijn hier mooie voorbeelden van terig te vinden. Sinds de 19de eeuw is dit terug vereenvoudigd naar de huidige basis vorm. De verschillende kleuren hebben nu vaak betrekking op de verschillende werkwijzen die worden gebruikt. Enkel de schootsvellen van de landelijke bestuurders, Groot-Officieren, zullen rijker versierd zijn.

Alziend oog

Het alziend oog wordt vaak beschouwd als een vrijmetselaarssymbool. Een oerversie van het alziend oog is het oog van Horus, uit de egyptische mythologie. Tijdens de renaissance periode werd een driehoek om het oog geplaatst. Dit is een verwijzing naar de Heilige Drie-eenheid. En op deze manier is dit symbool in de kerk terecht gekomen.

In de vrijmetselarij heeft het oog vooral een decoratieve waarden. Het is lang niet in alle loges aanwezig.

Kolom

De kolommen op veel afbeeldingen zijn een verwijzing naar de ingang van de tempel van Salomon, waar ook 2 kolommen voor de ingang stonden. Op de kolommen staat vaak de eerste letter van de namen afgebeeld, zoals deze ook in het Oude-testament zijn terug te vinden: Boaz en Jachin.

Ruwe en zuivere kubiek

De ruwe kubiek staat symbolisch voor wat de mens is, en de zuivere kubiek staat symbolisch voor wat de vrijmetselaar wil bereiken.

 

Gereedschappen

Binnen de bouwsymboliek wordt er natuurlijk met gereedschappen gewerkt. De meeste zijn, symbolisch, afgeleid van de operatieve, werkende, steenkappers. Bijvoorbeeld de hamer en beitel, de waterpas en schietlood die natuurlijk nodig zijn bj het oprichten van een gebouw. Door de jaren heen zijn hier gereedschappen aan toegevoegd, maar soms ook weer verdwenen.

 

Rituelen

De Vrijmetselarij gebruikt voor veel van de zittingen rituelen. Rituelen komen we op veel plaatsen tegen. Het zijn vastliggende handelingen en woorden die iedere keer op eenzelfde manier worden uitgevoerd. Vaak zijn hier symbolische elementen terug te vinden. Buiten de vrijmetselarij is een bekend voorbeeld de rijst die over het bruidspaar wordt gegooid als symbool van vruchtbaarheid in een huwelijk.

De vrijmetselarij gebruikt de rituelen om symbolen in een context te plaatsen. De belangrijkste symbolen zijn die van de:

  1. Inwijding tot leerling: Een geïnteresseerde wordt opgenomen binnen de vrijmetselarij
  2. Bevordering: Een Leerling wordt bevorderd tot gezel en krijgt extra symbolen en informatie aangereikt
  3. Verheffing: Een Gezel wordt verheven tot meester en rond daarmee de de 3 fasen af.

Riten

De rituelen kunnen op verschillende manieren worden uitgevoerd. Een rite is een manier waarop de 3 fasen worden uitgevoerd. In België zijn verschillende varianten. Bijvoorbeeld: De Moderne Rite, De Aloude en Aangenomen Schotse Riten. Klemtonen in het ritueel liggen net iets anders en ook de uiterlijk vormgeving verschilt daardoor. Bijvoorbeeld de kleur van het schootsvel, de plaats van handeling en de plaatsing van de belangrijkste uitvoerders, officieren, in de tempel.